Grupa II – prowadzący: mgr Maciej Sosnowski| UŚ Katowice

Zaproponowanym punktem wyjścia do dyskusji były hasła: SUPERWIZJA – STANDARDY – PROFESJONALIZACJA PRACY SOCJALNEJ

Podsumowanie pracy grupowej

Na początku dyskusji uwidocznił się temat troski o pracę pracowników socjalnych w obecnym, dość niesprzyjającym pracy socjalnej środowisku zatrudnienia. Jedna z uczestniczek określiła sytuację w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej jako kryzys a pracownik socjalny w tym kryzysie ma być „w potrzasku”. Wobec tej tezy uczestniczka przedstawiła pytania do dyskusji: Jak pracownicy socjalni mogą dalej funkcjonować będąc w potrzasku? Jak ich wzmocnić w obecnej sytuacji?

Istotne kazało się przyjrzenie owemu kryzysowi, który hamuje działania i osłabia pracowników socjalnych w realizacji pracy socjalnej. Zdaniem uczestników dyskusji czynników jest wiele i nie są one jednorodne w całej Polsce. Oto przegląd niektórych z nich.

Pracownicy socjalni w Polsce doświadczają obecnie ogromnej deprywacji w obszarze finansowym. Uczestniczka dyskusji stwierdziła, że pracownicy socjalni mają często gorszy status materialny, niż ich klienci. Mimo, iż na rynku pracy zawód pracownika socjalnego jest zawodem deficytowym, nadal pensja pracownika socjalnego doganiana jest przez pułap najniższego wynagrodzenia.

Nadal również, mimo iż pracowników socjalnych jest coraz mniej na rynku pracy, dość niski jest ich status i prestiż zawodowy. Wynika to po części ze zmian w polityce społecznej, gdzie praca socjalna została wypchnięta przez politykę społeczną transferów finansowych. Ponadto pracownicy socjalni mają w ostatnich latach bardzo „złą prasę” w środkach masowego przekazu.

Dość niejasna jest przyszłość pomocy społecznej i pracy socjalnej ze względu na niedokończoną reorganizację i standaryzację w pomocy społecznej. Reorganizacja ośrodków mająca na celu oddzielenie pracy socjalnej od przyznawania świadczeń oraz działania wdrażające wprowadzanie standardów pracy socjalnej zostały w ostatnich latach spowolnione. Ponadto pojawiła się w dość krótkim czasie nowa strategia, która w swoich założeniach zakłada przeformułowanie funkcjonowania pomocy społecznej - Centra Usług Społecznych. Większość ośrodków pomocy społecznej w Polsce nie podjęła jeszcze działań zmierzających do oddzielenia pracy i usług socjalnych od pracy administracyjnej. W tych jednostkach organizacyjnych często praca socjalna oparta jest o archaiczne, behawioralne metody pracy z rodzinami. Część ośrodków pomocy do podejmowania racjonalnego ryzyka, działań innowacyjnych itp. Ważną sprawą – zgłoszoną trakcie pracy grupowej – była waloryzacja bezpośredniego kontaktu z osobą/rodziną poszukującą pomocy jako źródła wiedzy diagnostycznej oraz kluczowego elementu kształtowania relacji, bez której oddziaływania pomocowe są znacznie utrudnione. Grupa podkreślała również pozytywny wpływ kryzysu na status pracowników socjalnych – społecznego doceniania ich roli w sytuacjach nagłych. Ważny aspekt odnosił się również do wprowadzenie ICT (information and communication technologies) do praktyki pracy socjalnej oraz konieczności przemyślenie dynamiki działań oddolnych/obywatelskich, które wielokrotnie zastępowały, uprzedzały działania profesjonalne instytucji pomocowych, w tym adeptów pracy socjalnej.

Ostatni trzeci blok dyskusji grupowych dotyczył wskazania rekomendacji, które wynikają z doświadczeń ostatnich kryzysów społecznych (COVID-19, kryzys humanitarny na granicy z Białorusią, wojna w Ukrainie, zapowiedzi kryzysu energetycznego). Przede wszystkim pilną potrzebą jest zwiększenie skali superwizji pracy socjalnej – nie tylko, aby zwiększać potencjał kadry pomocowej, ale ochronić ją przed psychicznymi konsekwencjami pierwotnej i wtórnej traumatyzacji. Nie bez znaczenia jest podtrzymywanie i rozwój umiejętności ICT pracowników socjalnych oraz regulowanie prawno-administracyjne tej formy aktywności zawodowej. Ważną kwestią jest dalsze porządkowanie problemów relacji pomiędzy pracą biurokratyczną w pomocy społecznej a profesjonalną usługą jaką jest praca socjalna. Ponownie uczestnicy dyskusji podkreślali znaczenie rozwoju pracy zespołowej oraz kultury organizacyjnej bazującej na wzajemnym zaufaniu i szacunku.

Podsumowując. Grupowa refleksja nad: 1) kryzysem wiązała się z potrzebą przemyślenia podstaw metodyki pracy socjalnej, 2) wpływem kryzysu na organizację wskazała na rozwój zespołowych form działania i współpracy międzyinstytucjonalnej, 3) rekomendacjami wynikającymi z kryzysu doprowadziła do konkluzji o konieczności objęcia pracowników socjalnych regularną superwizją ukierunkowaną na przeciwdziałanie psychicznym konsekwencjom wynikającym z faktu udzielania pomocy w warunkach traumatyzującej codzienności.