Grupa I – prowadzący: dr hab. Hubert Kaszyński, prof. UJ | Kraków (spotkanie w języku polskim i angielskim)
Zaproponowanym punktem wyjścia do dyskusji były hasła: KRYZYS – ORGANIZACJA – PRACOWNICY SOCJALNI
Podsumowanie pracy grupowej
Praca grupowa skupiona była na określeniu przez uczestników spotkania znaczenia fenomenu określanego jako „zmiana” bądź „kryzys” postrzeganego z perspektywy praktyki pracy socjalnej. Wypowiedzi oscylowały wokół doświadczeń z okresu pandemii COVID-19, podczas którego pracownicy socjalni udowodnili swoją gotowość do skutecznego działania w zmienionych okolicznościach metodycznych, technicznych oraz biurokratyczny. Ważnym spostrzeżeniem było podkreślenie, że kryzys niejednokrotnie wydobywał zasoby rodzin korzystających z pomocy społecznej oraz zintensyfikował współpracę pomiędzy instytucjami różnych resortów. Innym aspektem, który należy rozważyć w kontekście sytuacji kryzysu (tu również konsekwencji masowej migracji spowodowanej wojną w Ukrainie) jest przemyślenie dla praktyki w pracy socjalnej sposobu definiowania problemów społecznych, strategii i metodyki ich rozwiązywania. Ważna jest tutaj teoretyczna perspektywa makrostrukturalna i międzynarodowa, która po 24 lutym 2022 roku stała się realnym wyzwaniem w codziennej aktywności zawodowej pracowników pomocy społecznej. Codzienność wymaga pilnej redefinicji metod pracy socjalnej – niezbędnych, aby zracjonalizować i usystematyzować działania, które niekiedy bazowały na spontanicznych i intuicyjnych działaniach sektora publicznego oraz obywatelskiego. Uogólniając – pierwsza część spotkania dotyczyła potrzeby przemyślenia i metodycznego uporządkowania działań pracowników socjalnych w okresie kryzysu społecznego, jak również podjęcia środków zaradczych przeciwdziałąjących pierwotnej bądź wtórej traumatyzacji pracowników socjalnych. Poza superwizją podkreślane były aspekty zarządzania pomocą społeczną, które w większym stopniu powinny artykułować/manifestować zaufanie do pracowników socjalnych oraz przemyśleć funkcje i faktyczne znaczenie biurokracji w pracy socjalnej.
Druga część spotkania była zaproszeniem do grupowego poszukiwania wpływu kryzysu na organizację i pracowników socjalnych. Na podkreślenie zasługuje oddziaływanie kryzysu na zwiększenie kultury pracy zespołowej w ośrodkach pomocy społecznej, powiązany z większym zaufaniem pracowników do siebie, a tym samym zwiększeniem dynamiki działań – gotowości do podejmowania racjonalnego ryzyka, działań innowacyjnych itp. Ważną sprawą – zgłoszoną trakcie pracy grupowej – była waloryzacja bezpośredniego kontaktu z osobą/rodziną poszukującą pomocy jako źródła wiedzy diagnostycznej oraz kluczowego elementu kształtowania relacji, bez której oddziaływania pomocowe są znacznie utrudnione. Grupa podkreślała również pozytywny wpływ kryzysu na status pracowników socjalnych – społecznego doceniania ich roli w sytuacjach nagłych. Ważny aspekt odnosił się również do wprowadzenie ICT (information and communication technologies) do praktyki pracy socjalnej oraz konieczności przemyślenie dynamiki działań oddolnych/obywatelskich, które wielokrotnie zastępowały, uprzedzały działania profesjonalne instytucji pomocowych, w tym adeptów pracy socjalnej.
Ostatni trzeci blok dyskusji grupowych dotyczył wskazania rekomendacji, które wynikają z doświadczeń ostatnich kryzysów społecznych (COVID-19, kryzys humanitarny na granicy z Białorusią, wojna w Ukrainie, zapowiedzi kryzysu energetycznego). Przede wszystkim pilną potrzebą jest zwiększenie skali superwizji pracy socjalnej – nie tylko, aby zwiększać potencjał kadry pomocowej, ale ochronić ją przed psychicznymi konsekwencjami pierwotnej i wtórnej traumatyzacji. Nie bez znaczenia jest podtrzymywanie i rozwój umiejętności ICT pracowników socjalnych oraz regulowanie prawno-administracyjne tej formy aktywności zawodowej. Ważną kwestią jest dalsze porządkowanie problemów relacji pomiędzy pracą biurokratyczną w pomocy społecznej a profesjonalną usługą jaką jest praca socjalna. Ponownie uczestnicy dyskusji podkreślali znaczenie rozwoju pracy zespołowej oraz kultury organizacyjnej bazującej na wzajemnym zaufaniu i szacunku.
Podsumowując. Grupowa refleksja nad: 1) kryzysem wiązała się z potrzebą przemyślenia podstaw metodyki pracy socjalnej, 2) wpływem kryzysu na organizację wskazała na rozwój zespołowych form działania i współpracy międzyinstytucjonalnej, 3) rekomendacjami wynikającymi z kryzysu doprowadziła do konkluzji o konieczności objęcia pracowników socjalnych regularną superwizją ukierunkowaną na przeciwdziałanie psychicznym konsekwencjom wynikającym z faktu udzielania pomocy w warunkach traumatyzującej codzienności.
